Met die woorden opende Rients Schuddebeurs woensdag 18 mei 2022 de ALV van de OKH.
Hij hield een betoog over wat de wereld van ondernemers allemaal te wachten staat. En dat is heel veel, zo bleek uit de woorden van de directievoorzitter van de Rabobank Utrecht en ambassadeur Energietransitie. Rustig achteroverleunen is er dan ook niet bij, stelde hij. Ondernemers staan voor grote uitdagingen: op economisch vlak, op het gebied van duurzaamheid en energietransitie en als het om wonen gaat. Maar ook op het gebied van arbeid, de aanvoer en de prijsstelling van grondstoffen en van (cyber)criminaliteit is er van alles aan de hand. “Vooruitdenken helpt. Zet een punt op de horizon en doe het met elkaar als ondernemersvereniging,” adviseerde hij.
Als het om wonen gaat opende Schuddebeurs al snel wat ogen. “In Istanboel zijn de huizenprijzen met 513% gestegen, in Amsterdam met 97%. Dat wonen in Nederland veel duurder is geworden, is dus niet uniek op de wereld. Dat gezegd hebbende liet hij er ook een rekensommetje op los die de andere kant liet zien: In 3 maanden tijd is een hypotheek in Nederland 100% duurder geworden door de stijging van de hypotheekrente. Weliswaar gaat het daarbij om procenten, maar het betekent wel dat een gezin dat tweemaal modaal verdient nu niet meer een huis van 410.000 euro kan kopen (zoals in het begin van het jaar) maar slechts een woning van 360.000 euro. Mensen die hun lening hebben vastgezet, hebben daar geen last van. Maar voor starters wordt het een heel ander verhaal. En voor mensen die veel minder verdienen dan tweemaal modaal en net de woningmarkt op moeten, zijn de kansen enorm klein om een eigen woning te bemachtigen. Daarbij waarschuwde de Rabobankman ook dat de rente sowieso nog verder omhoog moet om de inflatie te beteugelen.
Financiële wereld zag dit niet aankomen
Die rentestijging en de situatie in Oekraïne maakt dat producten bovendien alleen maar duurder zullen gaan worden. Daarnaast is de grondstofschaarste echt een issue. En de energiekant is een groot probleem, zo stelde hij. Het bijzondere aan de hele situatie is bovendien dat de financiële wereld dit niet had zien aankomen. “Maar de invloed en de onzekerheid van de oorlog die momenteel gaande is, raakt in de volle breedte de consument. Zeker 20% van de consumenten heeft moeite om de energielasten te voldoen, vooral mensen met de kleine portemonnee.”
Verder waarschuwde Schuddebeurs de aanwezige leden. “Hoewel het lastig te voorspellen is, kan ik wel zeggen dat we pas eind 2023 weer op iets van een normaal prijsniveau zitten. Het peil waar we op zaten, is niet zomaar weer terug.”
Naast externe factoren is het eigen ondernemersklimaat erg belangrijk voor ondernemers. Positief is dat het historisch gezien in het gebied van de Ondernemerskring Heerenveen altijd florerend is geweest. Maar ook hier een waarschuwing: “Grotere steden ontwikkelen zich structureel altijd beter dan de rest. Maar ze krijgen ook meestalmeer geld van overheden. Het gevaar is dan ook dat geld naar gebieden gaat waar het toch al goed gaat.”
Voedselgevolgen voor de hele wereld
Ook op het gebied van de voedselvoorziening voorzag de spreker grote problemen. “Het effect van Oekraïne is dat de voedsel- en grondstofprijzen enorm stijgen en nog verder zullen stijgen. Maar het leidt ook tot een herordening op de voedselmarkt. De grote vraag is momenteel hoe je enorme bulk graan die in de graanpakhuizen in Oekraïne ligt daar weg kan komen. “De Zwarte Zee zit op slot. Als dat graan daar niet weg kan, komt er ook geen nieuwe oogst. Dat heeft gevolgen voor de hele wereld.” Daarbij komt dat de consumentenprijzen in 2022 in Nederland met zo’n 5,5 % stijgen, waardoor mensen veel minder bestedingsruimte hebben.
Iedereen heeft personeel nodig
De arbeidsmarkt is verder een grote uitdaging voor ondernemers. “Iedereen heeft personeel nodig en het enige wat daarbij helpt is zoeken naar grensverleggende oplossingen.” Schuddebeurs noemde dat bedrijven in de eerste plaats leuk zouden moeten zijn om bij te werken. Inspirerend. Maar dat in een vergrijsde en overspannen markt je ook niet bang moet zijn om onorthodoxe maatregelen te nemen. Als voorbeeld noemde hij een horecabedrijf dat een deel van het nieuwe personeel uit Spanje heeft betrokken.
Geen ontkomen aan
En dan de energietransitie. “Er is geen ontkomen aan en het raakt ons allemaal,” stelde hij. “En blijkbaar is er externe druk voor nodig om de doelen gesteld in het Parijs akkoord en het klimaatakkoord te behalen.” Wees proactief, hield hij de leden voor. Blijf niet alleen aan de financiële kant zitten, maar zorg voor die verduurzaming. Want als ondernemer krijg je er hoe dan ook mee te maken. Wordt de externe druk om te veranderen opgelegd. Zal het not done meer zijn om te investeren in fossiele zaken. Worden ook banken door de toezichthouder gedwongen om te kijken naar de portefeuille van hun klanten. Wordt gevraagd hoe het met de CO2 print van de klanten zit. Maar ook waar ze hun grondstoffen vandaan halen. Gebeurt dat niet milieuvriendelijk, dan zit een financiering er niet meer in. Bovendien ontstaat er een soort ketenaansprakelijkheid, die uiteindelijk zelfs bij de detaillist hier op de Dracht terechtkomt.”
Ook op het gebied van de energietransitie gaf Schuddebeurs het advies om vooral inventief te zijn en plannen te maken. Nu direct. “Vraag je elke dag af of je op orde bent voor 2030 als die regels gaan gelden. Kijk nu al of je een product hebt dat een ander niet wil, omdat je zaken op dat gebied niet op orde hebt. ” Het niet als een bedreiging te ervaren, maar het om te zetten naar ondernemerschap. En ook elke dag uit te dragen, zowel intern als extern dat je duurzaam werkt. Uitkijken naar ongebaande paden. Op het gebied van zonnepanelen kan het energienet het bijvoorbeeld helemaal niet aan. “Maar je mag op bedrijventerreinen wel energie opslaan en leveren aan je buurman of het zelf later gebruiken. Interessant als je dat kunt regelen.”
En dan is er nog ene hele schimmige wereld die (cyber)criminaliteit heet en waar ook elke ondernemer mee te maken krijgt. Dat Nederland in de top 8 van de wereld staat als het gaat om het witwassen van geld en dat 90% daarvan afkomstig is van drugs, heeft consequenties voor ondernemers. “We worden gedwongen om dat tegen te gaan en alleen al bij de Rabobank worden er 1500 mensen aangenomen om dit tegen te gaan. De ondernemer heeft daar ook last van. Zo moeten we wel weten wie uw bestuur is. En als daar een crimineel tussendoor is geslipt die we niet hebben opgemerkt, dan krijgen wij als bank daar een boete voor.”
Met de opmerking dat de wereld van invloed is op alle aspecten van het (lokale) ondernemerschap en dat daar op inspelen de enige manier is, eindigde de topman van de Rabobank zijn betoog.
